Biuletyn Dolnośląski

Skan pierwszego numeru „Biuletynu Dolnośląskiego”, gdzie Kornel Morawiecki był redaktorem naczelnym.
Skan dzięki uprzejmości Włodzimierza Domagalskiego. W galerii jedynie okładka i spis treści, całość do pobrania w pdf.

Cytuję obszerny fragment artykułu o „Biuletynie Dolnośląskim”. Fragment dotyczy okoliczności, w jakich Kornel Morawiecki stał się redaktorem naczelnym i naznaczył charakter tego pisma do końca jego istnienia w 1990 r.
Całość tekstu

„Od grudniowego numeru obowiązywać zaczęła nowa nazwa wydawcy „BD”: Kooperatywa Wydawnicza „Wyzwolenie”.
Dwustronicowy dodatek nadzwyczajny do numeru grudniowego także przedstawiał kalendarium wydarzeń z grudnia 1970 r. Ulotka ta była roz­dawana m.in. 17 grudnia 1979 r. przed mszą we wrocławskiej Katedrze, zamówioną z okazji rocznicy tych wydarzeń. Było to de facto pierwsze otwarte, zbiorowe wystąpienie opozycji we Wrocławiu, jedno z niewielu w kraju. Związane z tym aresztowania znanych działaczy (ok. 50 osób) spowodowały, że ciężar redagowania i wydawania „BD” przejął właśnie Kornel Morawiecki. Okazał się on wówczas sprawnym organizatorem, który nie tylko utrzymał cykl wydawniczy, ale i na długi czas ustabilizo­wał sytuację pisma.

W grudniu 1979 r. Związek Radziecki dokonał agresji na Afganistan – to odległe wydarzenie stało się jednym z punktów zwrotnych w dziejach „Biuletynu Dolnośląskiego”. Oświadczenie redakcji¹⁵ , zawierające protest przeciwko temu najazdowi, nie znalazło poparcia żadnego z ówczesnych ugrupowań opozycyjnych. Opozycja jako tabu przyjmo­wała wszystko, co tyczyło polityki ZSRR. Nie tylko wrocławski Klub, ale żaden odłam opozycji, a Kornel [Morawiecki] objechał z tym oświad­czeniem całą Polskę, nie chciał z nami współsygnować tego tekstu. Wydrukowany został [w numerze ze stycznia 1980 r.] jako kolejne oświadczenie redakcji.¹⁶ – wspomina Jan Waszkiewicz¹⁷ , tworzący wraz z Morawieckim trzon ówczesnej redakcji (P. Starzyński brał udział w pracach technicznych). Opublikowanie oświadczenia „afgańskiego” w numerze ze stycznia 1980 roku rozpoczęło długoletnią przygodę „Biuletynu Dolnośląskiego” z po­ważną problematyką polityczną, a jednocześnie dało początek procesowi krystalizowania się określonego oblicza ideowego jego redakcji.

Od stycznia 1980 r. w skład redakcji wchodziły cztery osoby: Jan Waszkiewicz i Kornel Morawiecki oraz Romuald Lazarowicz i Michał Wodziński. Głos decydujący mieli dwaj pierwsi, nadając pismu zdecydo­wany, autorski charakter¹⁸ . Ta właśnie grupa, wspomagana przez rosnące grono współpracowników i autorów, redagowała pismo do końca roku 1981, a więc przez dwa lata. Wyjątkiem było odejście z redakcji Jana Waszkiewicza od czerwcu 1981 (w związku z jego wyborem do Zarządu Regionu „Solidarności” i późniejszą działalnością w krajowych władzach związku).
Dystansujący się od linii redakcyjnej czasopisma historyk Włodzimierz Suleja (piszący pod pseudonimem Stanisław Stefański) tak ocenia zna­czenie „BD” w tym czasie: Abstrahując od merytorycznej oceny publikowanych w Biuletynie [Dolnośląskim] tekstów, nie ulega wątpli­wości, że przed Sierpniem [1980 r.] było to najpoważniejsze opozycyjne pismo na Dolnym Śląsku¹⁹ . Dodać warto, że w ciągu tych dwóch lat „BD” stał się najregularniej ukazującym się czasopismem opozycyjnym w Polsce, co m.in. w czerwcu 1980 r. odnotował warszawski „Biuletyn Informacyjny”.
Pierwszy w 1980 r., styczniowy²⁰ numer „BD” liczył 24 stron i miał nakład 1000 egz., ostatni w tym roku, grudniowy, miał 40 stron i ukazał się w nakładzie 5500 egz.
W styczniowym numerze zamieszczono po raz pierwszy apel, mający na celu zwiększenie zakresu oddziaływania pisma. W różnych warian­tach ponawiano go w kolejnych numerach:
Czytelniku! Po przejrzeniu tego Biuletynu nie wkładaj go do szuflady – przekaż znajomym lub obcym. Zasięg wolnego słowa zależy od Twojej inicjatywy i odwagi.
W numerze tym znalazł się także tekst na temat Afganistanu prof. Romana Dudy, piszącego pod pseudonimem „Światowid”, otwierający jego dwuletnią współpracę z „Biuletynem Dolnośląskim”.
Od lutego 1980 r. prawie każdy numer pisma zawiera dwustronicowy dodatek satyryczny „Biuletynek”²¹ stosujący dość często humor oparty na autoironii (było to też wyjątkiem wśród prasy opozycyjnej). Dodatek ten z reguły był łamany odmiennie od pozostałej części numeru, w sposób „gazetowy”, a więc z różnej szerokości szpaltami, ramkami, elementami grafiki.

¹⁶ Wbrew temu, co pisze Waszkiewicz, pod oświadczeniem obok podpisu redakcji figuruje sygnatura: „Dolnośląski Klub Samoobrony Społecznej”. Faktem natomiast jest całkowity bojkot oświadczenia przez pozostałe ośrodki opozycyjne.
¹⁷ Waszkiewicz J., Korzenie „Solidarności” – część trzecia uwag na marginesie książki Stanisława Stefańskiego. Obecność nr 22 1988, s. 103.
¹⁸ Oni też (do czerwca 1981 r.) byli autorami większości tekstów redakcyjnych.
¹⁹ S. Stefański [W. Suleja], „Solidarność” na Dolnym Śląsku. Wrocław 1986.
²⁰ Stopka redakcyjna podaje, iż numer zamknięto dnia 10 stycznia 1980 r. Uzupełniono 15 stycznia 1980 r.
²¹ Redagowali go z reguły Romuald Lazarowicz i Michał Wodziński, a od początku stanu wojennego do końca istnienia czasopisma tylko Lazarowicz.”

Pobierz plik pdf